Komisja Europejska otwiera Europejski Rok Obywateli, rok poświęcony Wam i Waszym prawom. Tegoroczny Europejski Rok Obywateli obchodzimy w ważnym momencie integracji europejskiej. W 2013 r. przypada dwudziesta rocznica ustanowienia obywatelstwa UE, wprowadzonego Traktatem z Maastricht w 1993 r. Jest to również rok poprzedzający wybory do Parlamentu Europejskiego.

Dnia 10 stycznia 2013 r. przewodniczący Komisji José Manuel Barroso i wiceprzewodnicząca Viviane Reding, wspólnie z irlandzkim Taoiseach (premierem) Endą Kennym i minister do spraw europejskich Lucindą Creighton, otworzą Europejski Rok Obywateli 2013 w Rotundzie Urzędu Miasta w Dublinie. Ponad 200 mieszkańców Dublina weźmie udział w otwartej debacie z udziałem europejskich przywódców na temat przyszłości Unii Europejskiej. Tánaiste (wicepremier), Eamon Gilmore, oraz irlandzcy posłowie do PE z regionu również będą uczestniczyć w debacie.

„Potrzebujemy bezpośredniego zaangażowania obywateli w budowanie silniejszej i bardziej politycznej Unii. Dlatego właśnie rok 2013 jest Europejskim Rokiem Obywateli – rokiem poświęconym Wam i Waszym prawom jako Europejczyków” – oświadczyła wiceprzewodnicząca Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości. „Obywatelstwo Unii to coś więcej niż tylko idea. Jest to konkretna rzeczywistość, która przynosi wymierne korzyści obywatelom. Komisja Europejska chce pomóc obywatelom zrozumieć, jak mogą bezpośrednio korzystać ze swoich praw, a także usłyszeć, dokąd ich zdaniem zmierza Europa. Obywatele europejscy muszą być w stanie głośno mówić o swoich problemach oraz przygotować grunt pod przyszłe wybory europejskie. Czas, byśmy wszyscy wzięli odpowiedzialność za naszą wspólną przyszłość”.

Aby uświetnić obchody Europejskiego Roku Obywateli, w całej UE zaplanowano na 2013 r. wiele imprez, konferencji i seminariów na szczeblu europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym (kalendarz imprez: http://europa.eu/citizens-2013). Komisja zwiększy także widoczność wielojęzycznych portali internetowych Europe Direct i Twoja Europa, ważnych elementów kompleksowego systemu informacji na temat praw obywateli UE, jak również rolę i widoczność narzędzi służących rozwiązywaniu problemów, takich jak SOLVIT, tak aby obywatele Unii mogli lepiej wykorzystywać i chronić swoje prawa.

Przez cały rok 2013 r. wiceprzewodnicząca Reding i inni unijni komisarze będą, wspólnie z krajowymi i lokalnymi politykami, prowadzić debaty z obywatelami w całej Europie – chcą ich słuchać i odpowiadać na ich pytania. Wiceprzewodnicząca Reding przeprowadziła już takie debaty w hiszpańskim Kadyksie, austriackim Grazu i w Berlinie, a komisarz László Andor – w Neapolu. Na 2013 r. zaplanowano dużo więcej tego rodzaju spotkań w różnych miastach Europy, z udziałem europejskich i lokalnych polityków dyskutujących z obywatelami ze wszystkich środowisk w całej UE. Wszystkie debaty można śledzić na stronie internetowej: http://ec.europa.eu/european-debate.

W ramach przygotowań do Europejskiego Roku Obywateli Komisja przeprowadziła w okresie od 9 maja do 9 września 2012 r. szeroko zakrojoną konsultację społeczną, pytając obywateli UE, jakie problemy napotykają w korzystaniu z przysługujących im jako obywatelom unijnym praw (zob. IP/12/461). Respondenci jasno stwierdzili, że są bardzo przywiązani do swoich praw UE – zwłaszcza swobodnego przemieszczania się i praw politycznych. Chcieliby, aby ziścił się prawdziwie europejski obszar, w którym mogliby żyć, pracować, przemieszczać się, studiować i robić zakupy bez biurokracji i dyskryminacji. Zauważyli jednak również, że nadal wiele jest do zrobienia. Zwrócili uwagę na różnorodne problemy, w szczególności na przestrzeganie praw UE na szczeblu lokalnym. Komisja zajmie się tymi kwestiami w następnym sprawozdaniu na temat obywatelstwa UE, zaplanowanym na 2013 r. Zob. wyniki pod adresem: http://ec.europa.eu/justice/citizen/files/eu-citizen-brochure_en.pdf

Dodatkowe informacje

Dzięki obywatelstwu UE – które nie zastępuje obywatelstwa krajowego, lecz uzupełnia je – wszyscy obywatele 27 państw członkowskich UE mają pakiet dodatkowych praw jako obywatele UE. Obejmują one prawo do głosowania i kandydowania w wyborach lokalnych i europejskich w państwie UE zamieszkania, prawo do ochrony w placówkach konsularnych dowolnego państwa UE za granicą na tych samych warunkach co obywatele tego państwa, a także prawo do złożenia petycji do Parlamentu Europejskiego, skargi do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich oraz – od 2012 r. – prawo do udziału w europejskiej inicjatywie obywatelskiej.

Istnieje wiele praw, które wynikają z obywatelstwa europejskiego, z których obywatele nie zawsze zdają sobie sprawę. Wyniki badania z 2010 r. pokazują, że wciąż zbyt wiele osób uważa, że nie ma wystarczających informacji o różnych przysługujących im prawach: tylko 43% rozumie pojęcie „obywatel Unii Europejskiej”, a prawie połowa (48%) wskazuje, że nie jest „dobrze poinformowana” o swoich prawach. Europejski Rok Obywateli będzie okazją do wyjaśnienia tych praw i zadbania o to, by obywatele byli ich świadomi i nie mieli trudności z ich wykonywaniem.

Na przykład swoboda przemieszczania się jest najbardziej cenionym prawem wynikającym z obywatelstwa UE (zob. komunikat prasowy nr 14/2011). Europejczycy wykonują ponad miliard przejazdów w UE rocznie i coraz więcej osób korzysta z prawa do osiedlenia się w innym państwie członkowskim UE. Ponad jedna trzecia (35%) pracowników rozważałaby podjęcie pracy w innym państwie członkowskim, jednak prawie jedna piąta nadal uważa, że istnieje ku temu zbyt wiele przeszkód. Obok trudności językowych największą barierą dla transgranicznego przepływu pracowników jest ciągły brak informacji.

Komisja Europejska stara się usunąć te przeszkody. Sprawozdanie na temat obywatelstwa UE z 2010 r. (zob. IP/10/1390 i MEMO/10/525) wymienia 25 konkretnych działań mających na celu usunięcie przeszkód dla obywateli UE w korzystaniu z ich prawa do swobodnego przemieszczania się w UE. Jedno z nich służy pogłębieniu świadomości obywateli na temat ich statusu jako obywateli UE, ich praw oraz znaczenia tych praw w ich życiu codziennym.

W trakcie Europejskiego Roku Obywateli w 2013 r. Komisja opublikuje drugie sprawozdanie na temat obywatelstwa UE, które będzie planem działania na rzecz całkowitego usunięcia pozostałych przeszkód uniemożliwiających obywatelom UE pełne korzystanie z przysługujących im praw.

Ogłaszając rok 2013 Europejskim Rokiem Obywateli, Komisja Europejska realizuje swoją obietnicę złożoną w sprawozdaniu na temat obywatelstwa UE i odpowiada na apel Parlamentu Europejskiego.

Dodatkowe informacje

Europejski Rok Obywateli:

http://europa.eu/citizens-2013

Debaty z obywatelami na temat przyszłości Europy:

http://ec.europa.eu/european-debate

Europejczycy mają głos: wyniki konsultacji na temat praw obywatelskich UE:

http://ec.europa.eu/justice/citizen/files/eu-citizen-brochure_en.pdf

Strona internetowa wiceprzewodniczącej Viviane Reding, unijnej komisarz ds. sprawiedliwości:

http://ec.europa.eu/reding

Portal informacyjny Dyrekcji Generalnej ds. Sprawiedliwości:

http://ec.europa.eu/justice/news/intro/news_intro_en.htm